niedziela, 11 grudnia 2011

Afera naszyjnikowa cz.IV


Oburzona królowa domaga się sprawiedliwości, a całą winą obarcza kardynała Rohan, bestię w szatach duchownego. Źle jednak wybiera sobie sędziów swojego poniżenia. Opinia publiczna ma teraz namacalny dowód zepsucia dworu, o którym dotąd krążyły tylko złośliwe pamflety i wyolbrzymione plotki. Upór Marii Antoniny nie pozwala jej dostrzec niebezpieczeństwa publicznego dowodzenia niewinności.

"Proces"

Lata z trudem skrywanej nienawiści królowej do rozwiązłego kardynała dają o sobie znać z całą gwałtownością przelanej goryczy. Dostojnik kościelny i członek jednego z najstarszych rodów arystokratycznych Francji zostaje aresztowany na oczach całego dworu, jak pospolity kryminalista. Takiej zniewagi nie mogą wybaczyć, ani duchowni, ani feudałowie. Odżywają nie zabliźnione urazy do dumnej Austriaczki, która miała czelność uciec z Wersalu do pałacyku w Trianon i faworyzować ludzi znikąd.
Furorę robią drukowane mowy obrończe, a na rozprawę nadciągają tłumy żądne sensacji. Proces jeszcze zanim się rozpoczął zaczął przypominać teatralne widowisko.
Ekscesy obyczajowe, rozrzutność dworu i nieudolność króla, który stracił kontrolę nawet nad własną żoną. Tym żyje ulica i misterne oszustwo blednie w porównaniu z kampanią szyderstw pod adresem jego głównej ofiary. Władza chwieje się w posadach. Złota myśl Ludwika XIV, który szansę dla silnej monarchii widział w jej niedostępności i aurze tajemnicy, zostaje zapomniana, a w ferworze wydarzeń błoto spada na koronę, jej grzechy i niedostatki zostają wywleczone na światło dzienne.
W porównaniu z rozemocjonowaną ulicą sala sądowa jest bardzo powściągliwa w mieszaniu osoby królowej do brudnej sprawy. Ta ostrożność wzbudza jednak podejrzenia, a uprzedzonych do monarchini wręcz utwierdza w przekonaniu o czynnym udziale Marii Antoniny w aferze. Uliczne pospólstwo i arystokracja rodowa są zgodni, co do niewinności kardynała. Wątpliwości wzbudza tylko forma uniewinnienia. Całkowity brak winy ze strony dostojnika przyznawałby pośrednio rację jego rozumowaniu o skłonnościach królowej.
Ostateczny wyrok uwalnia kardynała od odpowiedzialności, a cała wina spada na niegodziwą Jeanne de La Motte. Zostaje skazana na chłostę, napiętnowanie jako złodziejka i dożywotnie więzienie. Wykonanie pierwszej części kary wzbudza poruszenie wśród mieszkańców Paryża. Wściekła kobieta zaciekle broni się przed piętnem hańby i w wyniku szarpaniny rozżarzone żelazo spadają na jej pierś zamiast na ramię.
Sympatia ludu zwraca się ku oszustce. Współczucie dla Jeanne to cios wymierzony w jej ofiarę, królową. Dystyngowane towarzystwo posuwa się do odwiedzin skazanej i zbierania dla niej pieniędzy. W tajemniczy sposób napiętnowana kobieta ucieka do Anglii. Nawet to opinia publiczna obraca przeciwko Marii Antoninie, przypisując sprawstwo samej władczyni, wdzięcznej wspólniczce za milczenie przed sądem.
W Londynie zbiegła więźniarka może liczyć na spore sumy za własną wersję wydarzeń. Wydaje więc wspomnienia, w których przedstawia się jako skrzywdzona niewinność, która w imię przyjaźni z królowa wzięła na siebie jej winę. Atmosferę skandalu umiejętnie podkręca sugerowaniem seksualnego podtekstu tej przyjaźni.
Perwersyjna królowa sprzedaje książkę, a Paryż zostaje zalany potokiem paszkwili, które wymieniają rzekomych kochanków Marii Antoniny. Królowa zostaje przedstawiona jako sprośne monstrum, gustujące jednakowo w mężczyznach i kobietach, w lokajach i książętach.
Afera przydaje splendoru jej prowodyrce ,a ograbia z honoru i godności ofiarę. Wybuch rewolucji otwiera przed Jeanne nowe możliwości. Poważni politycy rozważają możliwość wznowienia procesu z odwróceniem procesowych ról: panią de La Motte jako oskarżycielką i Marią Antoniną zasiadającą wśród oskarżonych. Śmiały plan uniemożliwia nieoczekiwana śmierć Jeanne, która w 1791 r. rzuca się z okna.
Tym samym epilog tej historii wybrzmiał nie akordem absurdu, a tragedii.